การถักปลอกหวาย.....(กระทู้เก่า)

[ลุงเค]

คืนชีพมาอีกเป็นครั้งที่ ๓ จากค้นหาหลายตลบ
คิดว่าน่าจะมีประโยชน์......อย่างน้อยที่สุดก้อเป็นการอนุรักษ์ศิลปะพื้นบ้านในโลกไซเบอร์และปัจจุบัน

จากประสบการณ์ผมคิดว่าคนถักหวายง่ายๆแบบนี้เริ่มหายากขึ้นทุกทีโดยเฉพาะการทำฝักหรือแปมหวาย
ผมเองก้อยังต้องเรียนกับลูกน้องอีกที......
เอาจากคนใกล้ตัว เช่น ช่างโฮม ช่างแวว และหลานปู่ ผมเจอครั้งแรกปรากฏว่าไม่มีใครถักเป็น
ส่วนเรื่องฝักหวายนี่ไม่ต้องพูดถึง.......ปีที่แล้วจับพวกหลานปู่เดินขึ้นดอยไปครึ่งวันฝึกหัดทำแปมอยู่สามวันเต็มจึงสำเร็จวิชาออกมา

เพราะฉะนี้ผู้ที่คิดจะทำงานศิลปะพื้นบ้านในระดับสูงต่อไปจำเป็นต้องมีความรู้พื้นฐานง่ายๆเหล่านี้ก่อน
ตรงนี้ผมขอแค่แนะนำถึงแค่วิธีถักปลอกห้านะครับ


เล็กน้อยก้อทำให้องค์รวมของมีดดูมีคุณค่าทางใจมากขึ้น
ตัวอย่างเล็กน้อยที่คอมีดมรดกพ่อรุ่นแรกเล่มนี้เป็นของจ้าวป้าหนึ่ง

http://img32.imageshack.us/img32/9422/1111az7.jpg (http://img32.imageshack.us/i/1111az7.jpg/)


ส่วนเล่มนี้ไปอยู่เมกาแล้ว

http://img218.imageshack.us/img218/249/97120708.jpg (http://img218.imageshack.us/i/97120708.jpg/)



มีดลุงแววเล่มนี้ทำมาถวายให้ใช้งานในครัวหลังจากชำนาญการถักปลอกห้าแล้ว(ไม่รู้ว่าทำเองหรือเมียทำ)
http://img340.imageshack.us/img340/910/43845624.jpg (http://img340.imageshack.us/i/43845624.jpg/)


ส่วนเล่มล่างนี้เป็นเล่มต้นแบบด้ามบ้องถักหวาย

http://img248.imageshack.us/img248/3725/30906729.jpg (http://img248.imageshack.us/i/30906729.jpg/)


สีสรรบนคอขวานหลานปู่เล่มต้นแบบ

http://img266.imageshack.us/img266/1897/img5223b.jpg (http://img266.imageshack.us/i/img5223b.jpg/)


หรือปรุงแต่งบนฝักไม้เล่มดุลยภาพชีวิต

http://img227.imageshack.us/img227/9650/23941059.jpg (http://img227.imageshack.us/i/23941059.jpg/)

[ลุงเค]

ก่อนจะเริ่มงานถักควรจะต้องรู้จักอุปกรณ์ประกอบก่อน
ว่าด้วยมีดเหลาหวาย......ที่ชาวบ้านนิยมใช้กันหน้าตาประมาณนี้
ถ้าไม่มีก้อใช้มีดอะไรก้อได้ที่คมไม่หนา


http://img291.imageshack.us/img291/5950/60529103.jpg (http://img291.imageshack.us/i/60529103.jpg/)


ด้ามยาวและงอแบบนี้

http://img697.imageshack.us/img697/6097/87799257.jpg (http://img697.imageshack.us/i/87799257.jpg/)


ดูกันใกล้ๆ

http://img64.imageshack.us/img64/9499/87206760.jpg (http://img64.imageshack.us/i/87206760.jpg/)


คอมีดเล่มนี้ใช้หวายที่ถูกเหลาจนเล็กมากๆถักเป็นลายปลอกสามแบบด้ามดาบโบราณครับ

http://img16.imageshack.us/img16/5720/41173254.jpg (http://img16.imageshack.us/i/41173254.jpg/)


ท่าทางการจับมีด

http://img97.imageshack.us/img97/9972/64354677.jpg (http://img97.imageshack.us/i/64354677.jpg/)


ดูกันใกล้ๆครับว่าที่ด้ามงอๆ คนโบราณเขาออกแบบมาให้ใช้แบบนี้ครับ

http://img297.imageshack.us/img297/3531/88623627.jpg (http://img297.imageshack.us/i/88623627.jpg/)


ต่อไปก้อหวาย.....สามารถหาซื้อได้ตามสวนหวายหลายแห่งถ้าเอาง่ายที่สุดก้อสั่งร้านขายเฟอร์นิเจอร์หวาย
มีหลายขนาดแล้วแต่การใช้งาน
การผ่าหวายควรจะผ่าจากปลายไปโคนเพราะถ้าผ่าจากโคนมาปลายโอกาสขาดมีสูงโดยเฉพาะตรงข้อ(ดูจากในรูป)

http://img210.imageshack.us/img210/1876/67228438.jpg (http://img210.imageshack.us/i/67228438.jpg/)


หวายที่เหลามาใช้งานถักโดยทั่วไปจะมีขนาดประมาณ ๒ มิลฯครับ งานออกมาจะดูดี
เวลาเหลาถ้ามีเสี้ยนด้านข้างหรือเหลาไม่เสมอก้อให้ใช้กระดาษทรายรูปเอาครับ......ส่วนผิวหวายอย่าไปแตะ

http://img684.imageshack.us/img684/2516/61640527.jpg (http://img684.imageshack.us/i/61640527.jpg/)


ส่วนภาพล่างนี้เป็นอุปกรณ์พิเศษในการที่ต้องการจะเหลาขนาดเล็กมากๆ สำหรับนำมาถักปลอกสามบนด้ามดาบหรือมีดที่ต้องการความสวยงามและติดมือเวลาฟัน เป็นก้นกระป๋องเจาะรู ตรงนี้เวลาดึงให้ระวังตรงส่วนที่เป็นข้อนะครับ จะขาดง่าย

http://img442.imageshack.us/img442/6614/16941911.jpg (http://img442.imageshack.us/i/16941911.jpg/)


เดี๋ยวค่อยมาโม้ต่อเรื่องการถักปลอกสาม

[ลุงเค]

การถักปลอก ๓
มาแระ.....ขั้นแรกเอาแบบฝึกหัดง่ายๆ แบบพื้นฐาน เด๋วตอนท้ายค่อยมาว่าเรื่องเทคนิควิธีการอื่นๆ

ปลอกสามนี่เป็นพื้นฐานของทุกปลอกนะครับ.....ปลอกต่างๆ จะมีแต่เลขคี่เท่านั้น
เช่น ปลอกสาม ปลอกห้า ปลอกเจ็ด และปลอกเก้า
วิธีการถักปลอกต่างๆ ผมคิดว่ามันสอดแทรกปรัชญาในการดำรงชีวิตไปด้วยนะครับ
เดี๋ยวมาว่ากันต่อ


ทำความเข้าใจนิด.....บางท่านเห็นรูปหวายที่ถักแล้วคิดว่าใช้หวายสามเส้นถักแบบผมเปีย..........
ใช่...............ถ้าถามคนที่ไม่รู้ก้อตอบอย่างนั้นเหมือนกันโดยเฉพาะลายปลอกห้า..........ปลอกเจ็ด
จริงๆ แล้ว ทุกลายปลอกถักมาจากหวายเพียงเส้นเดียวเท่านั้น(ทุกรูปที่แสดงมาข้างต้น)

ก่อนเข้าเรื่อง”””””””ขอดื่มสักนิดดดดดดดด

ปกติ.....ยกตัวอย่างเช่น ถ้าเราจะถักปลอกหวายใส่ฝักมีดเราก้อเอาหวายมาฟันใส่ฝักมีดที่เราต้องการจะถักใส่ก่อน


ว่าแล้วก้อหยิบหวายหรือพลาสติกแบนๆ หรืออะไรก้อได้ที่ไม่ปวกเปียกเหมือนมะเขือเผาขึ้นมา

แล้วจัดเรียงตามนี้ ถ้าจะถักใส่ฝักหรือด้ามมีดหรืออื่นๆก้อไปพันกับสิ่งที่เราต้องการแล้วเอาออก เรียงหวายตามธรรมชาติแบบนี้

http://img412.imageshack.us/img412/7352/89276102.jpg (http://img412.imageshack.us/i/89276102.jpg/)

เวลาถัก.....ให้เอามือจับแบบนี้

http://img171.imageshack.us/img171/7961/38932681.jpg (http://img171.imageshack.us/i/38932681.jpg/)


จากนั้นก้อเอาหวายเบอร์ ๑ มาไขว้ทับเส้นที่ ๒ (ครูผมเรียกว่าข่มหนึ่ง)

http://img36.imageshack.us/img36/3319/66287089.jpg (http://img36.imageshack.us/i/66287089.jpg/)


จากนั้นก้อเอาเส้นที่ ๓ ไปวางทับเส้นที่ ๑ และสอดไปใต้เส้นที่ ๒
(ครูเรียกว่าข่มหนึ่งขัดหนึ่ง)

ในการถักปลอกสาม ครูผมสอนว่าหลังจากที่เรียงหวายแล้วเริ่มนำหวายมาวางทับกันแล้วจากนั้นก้อให้ข่ม ๑
ขัด ๑ (โดยเส้นที่ ๓เป็นตัวข่มและขัด) ซึ่งจะใช้เป็นศัพท์พื้นฐานในทุกปลอก
แต่หลักสำคัญในการถักลายปลอก ๓ คือ ความเสมอภาค ผลัดกันข่มผลัดกันขัด พูดง่ายๆคือ การแบ่งปันกัน โดยมีเส้นที่ ๓ หรือเส้นปลายสุดเป็นคนกลางในการจัดสรรหรือคอยเตือน

http://img686.imageshack.us/img686/7137/27542966.jpg (http://img686.imageshack.us/i/27542966.jpg/)


จากนั้นก็เอาเส้นที่ ๒ บิดเข้าไปสอดใต้เส้นที่ ๑

http://img404.imageshack.us/img404/4434/75854958.jpg (http://img404.imageshack.us/i/75854958.jpg/)


จากนั้นก้อเอาเส้นที่ ๓ วางพาดทับส้นที่ ๑ เข้าไประหว่างร่องตามรูป
http://img204.imageshack.us/img204/1781/27154557.jpg (http://img204.imageshack.us/i/27154557.jpg/)

ดูลายที่ทำมาชัดๆ อีกที

http://img14.imageshack.us/img14/364/64506575.jpg (http://img14.imageshack.us/i/64506575.jpg/)

http://img180.imageshack.us/img180/5203/62722158.jpg (http://img180.imageshack.us/i/62722158.jpg/)


จากนั้นก้อบิดเอาเส้นที่ ๒ สอดใต้เส้นที่ ๑ ตามเดิม

http://img683.imageshack.us/img683/9961/56821192.jpg (http://img683.imageshack.us/i/56821192.jpg/)

จากนั้นก้อเอาเส้นที่ ๓ สอดวางทับเส้นที่ ๑ ตามเดิม

ลองสังเกตหลักง่ายๆ นะครับเส้นที่ ๒ จะไปอยู่ใต้เส้นที่ ๑ ตลอด(อีสานว่าโดน”ขัด”)
ส่วนเส้นที่ ๓ ก้อจะไปวางทับเส้นที่ ๑ ตลอด(อีสานว่า”ข่ม”) และก้อจะอยู่ใต้เส้นที่ ๒ ตลอดเรียกว่าเสมอภาคกัน

http://img121.imageshack.us/img121/448/77943362.jpg (http://img121.imageshack.us/i/77943362.jpg/)


จากนั้นก้อทำไปเรื่อยๆ ตามหลักดังกล่าวหมั่นขยับหวายให้เสมอกันจนท้ายที่สุดก้อจะมาจบที่จุดเริ่มต้นตามรูปด้านล่าง

http://img30.imageshack.us/img30/9896/39358623.jpg (http://img30.imageshack.us/i/39358623.jpg/)



ดูรูปชัดๆ อีกทีกันงง

http://img257.imageshack.us/img257/9850/11770748.jpg (http://img257.imageshack.us/i/11770748.jpg/)



ลายออกมาตามนี้ครับ

http://img138.imageshack.us/img138/7754/59542384.jpg (http://img138.imageshack.us/i/59542384.jpg/)

[ลุงเค]

กลับมาต่อกันดีกว่าเมื่อถักปลอกสามเสร็จแล้วไม่ถักต่อเราจะเก็บหางเส้นที่สามไว้ข้างล่าง
แต่ตอนนี้เราจะถักปลอกห้าก้อต้องไล่ต่อจากปลอกสามไป
ผมขอเรียกปลอกต่อไปว่าปลอกสี่......โดยเอาปลายเส้นที่ ๓ ขึ้นมาอยู่ข้างบนตามรูป

http://img24.imageshack.us/img24/3280/201iq.jpg (http://img24.imageshack.us/i/201iq.jpg/)

หลักการถักปลอกสี่นี้ง่ายมากคือ
ข่มหนึ่งขัดสอง(ตรงนี้ใครจะเอาไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันก้อได้)
ว่ากันง่ายๆ ปลอกสี่นี้ ปลายหางเส้นที่๓ จะไล่ทับเส้นเริ่มต้นหรือเส้นที่ ๑ เส้นเดียวเท่านั้น
พอข่มเส้นที่ ๑ ก้อลอดใต้แนวเส้นคู่หรือ ๒ (สีเขียว)ซึ่งที่มาก้อคือ เส้น ๒ และ๓ จากปลอกสาม

http://img340.imageshack.us/img340/9460/202i.jpg (http://img340.imageshack.us/i/202i.jpg/)

ดูและสังเกตกันเอาดีๆนะครับ หลักการนี้ง่ายมากๆ สำคัญคือ อย่าจับคู่ผิด

http://img404.imageshack.us/img404/5917/203i.jpg (http://img404.imageshack.us/i/203i.jpg/)


ขยับเตรียมต่อ

http://img204.imageshack.us/img204/5927/204d.jpg (http://img204.imageshack.us/i/204d.jpg/)


สอดกันอย่างนี้......ไล่ไปเรื่อยๆ

http://img576.imageshack.us/img576/3395/205o.jpg (http://img576.imageshack.us/i/205o.jpg/)

อย่างนี้ครับดูกันชัดๆ

http://img594.imageshack.us/img594/3601/206m.jpg (http://img594.imageshack.us/i/206m.jpg/)

จากนั้นก้อผลัดกันข่มและขัดไปเรื่อยๆ

http://img63.imageshack.us/img63/9207/207jd.jpg (http://img63.imageshack.us/i/207jd.jpg/)

ลายออกมาจะเป็นแบบนี้

http://img22.imageshack.us/img22/7309/208ve.jpg (http://img22.imageshack.us/i/208ve.jpg/)

จนกระทั่งมาถึงจุดเริ่มต้น ตอนนี้สำคัญดูช่องดูลายให้ดีๆ ใครถักผิดจะไม่ได้ตามนี้

[ลุงเค]

พอถึงจุดนี้แล้วต่อไปก้อจะเริ่มปลอกห้ากันต่อเลย

http://img179.imageshack.us/img179/4904/210y.jpg (http://img179.imageshack.us/i/210y.jpg/)


ต่อจากภาพด้านบนขยับมาดูชัดๆ
อธิบายเส้น ๑ (แดง)เกิดจากเส้น ๑ และ ๓ ตอนถักปลอกสี่
เส้นคู่๒ (เขียว)เป็นคู่เดิมตอนถักปลอกสี่
หลักการปลอกห้า คือ ข่มสองขัดสอง
ตอนปลอกสี่หางเส้น ๓ เราลอดคู่ เส้น ๒ ตลอด
ทีนี้พอปลอกห้า หางเส้น ๓ เราจะไล่ข่มคู่ ๒ ขัดหรือลอดเส้นคู่ ๑ ตลอดจนจบ
จับแยกชัดแบบนี้

http://img231.imageshack.us/img231/2505/211rb.jpg (http://img231.imageshack.us/i/211rb.jpg/)



สอดตามนี้

http://img532.imageshack.us/img532/777/212du.jpg (http://img532.imageshack.us/i/212du.jpg/)


มาแบบนี้

http://img687.imageshack.us/img687/5140/214kj.jpg (http://img687.imageshack.us/i/214kj.jpg/)



จากนั้นก้อไล่ตามหลักการแบบนี้

http://img441.imageshack.us/img441/3652/2141.jpg (http://img441.imageshack.us/i/2141.jpg/)



จับแยกคู่ดีๆให้ถูกต้อง

http://img227.imageshack.us/img227/6513/215s.jpg (http://img227.imageshack.us/i/215s.jpg/)



ตามนี้

http://img198.imageshack.us/img198/1738/216jc.jpg (http://img198.imageshack.us/i/216jc.jpg/)


ทำไปเรื่อยๆ จนมาถึงจุดเริ่มต้น

http://img188.imageshack.us/img188/8260/217nx.jpg (http://img188.imageshack.us/i/217nx.jpg/)


ก้อจะได้หางเส้น ๓ มาเสียบหรือสอดเข้าตรงรูหรือช่องใต้เส้น ๑ หรือหางเส้นเริ่ม
และก้อสอดอยู่ใต้เส้นคู่ ๑ พอดีตามภาพ

http://img101.imageshack.us/img101/7388/218gl.jpg (http://img101.imageshack.us/i/218gl.jpg/)



แบบนี้

http://img34.imageshack.us/img34/1181/219hu.jpg (http://img34.imageshack.us/i/219hu.jpg/)



เอาภาพก่อนจบมาให้ดู ขออภัยที่ไม่ได้ลงยันต์ น่าจะดูแล้วเข้าใจว่าตอนจบเป็นอย่างไร

http://img130.imageshack.us/img130/3741/220r.jpg (http://img130.imageshack.us/i/220r.jpg/)


ตัวอย่างที่เสร็จแล้วครับ

http://img408.imageshack.us/img408/7737/200b.jpg (http://img408.imageshack.us/i/200b.jpg/)

[minimark1]

ขอบคุณครับ ผมถักปลอกสามเป็นก็จากกระทู้ลุงเคนี่แหละครับ เดี๋ยวจะลองต่อปลอกสี่ห้าดูครับ:D

[กระทุ้งฟ้า]

เคยลองฝึกหนหนึ่ง ตั้งแต่กระทู้เก่า
แต่ผมไม่ได้ลองกับหวายนะ เพราะอยู่กลางเมือง
เดินผ่านร้านซ่อมรองเท้า ซื้อเชือกผูกรองเท้าแบบเส้นกลมเล็กๆมาคู่หนึ่ง
หัดกับเชือกผูกรองเท้า ทำท่าจะเป็น ดันงานยุ่ง
ทุกวันนี้ยังไม่รู้เลย เชือกผูกรองเท้าคู่นั้นอยู่ที่ไหน

ขอบคุณที่ร่ายมนต์เรียกกลับมาให้ เดี๋ยวจะลองใหม่

[น้าหยอย]

แล้วตอนใส่เข้ากับด้ามมีดนี่ทำไงให้พอดีกะด้ามได้ละครับ

[ลุงเค]

เพิ่งอ่านเจอถ้าต้องการแบบที่ว่าเราต้องถักคาของ
หรือง่ายๆ ถักคาบนสิ่งที่เราจะถัก. และจะต้องมีเหล็กแหลมอันนึงเป็นผู้ช่วย งานนี้น้าสมัยถนัด.
ประมาณว่าทางเข้าใหญ่. งานจริงเล็ก....

ปล.ขออภัยที่ตอบช้ามาก. ป่านนี้เข้าได้แล้วมั้ง:)

[PANJA]

:2TU::love::2TU:

[เด็กน้อย]

อยากทราบว่า ทำปลอกห้าเสร็จแล้ว จะทำปลอกเจ็ดจะต้องทำอย่างไร รบกวนช่วยตอบด้วยนะครับ

[ลุงเค]

อยากทราบว่า ทำปลอกห้าเสร็จแล้ว จะทำปลอกเจ็ดจะต้องทำอย่างไร รบกวนช่วยตอบด้วยนะครับ

หลักการเดียวกันกับการจะขึ้นปลอกสี่ไปห้าครับ
สงสัยลองย้อนไปดูช่วงปลอกสามขึ้นสี่ ตอนขึ้นต้น. :cool:

[เด็กน้อย]

จะลองทำดู ขอบคุณลุงเคครับ

[เด็กน้อย]

สงสัยอีกรอบครับ ลายนี้ ทำยังไงครับ:confused::confused:
http://i1181.photobucket.com/albums/x432/HS3PMT/fernknives/fern007_zps67798535.jpg

[ลุงเค]

สงสัยอีกรอบครับ ลายนี้ ทำยังไงครับ:confused::confused:
http://i1181.photobucket.com/albums/x432/HS3PMT/fernknives/fern007_zps67798535.jpg

รอนิดเดี๋ยวมาแถลง จำได้ว่าลูกลุงแววเคยมาถามว่าทำอย่างไร เด๋วให้เจ้าตัวมามีส่วนร่วมดีกว่า
:)

[เด็กน้อย]

ขอบคุณครับ

[soralak]

:2TU::2TU:

[เด็กน้อย]

รอนิดเดี๋ยวมาแถลง จำได้ว่าลูกลุงแววเคยมาถามว่าทำอย่างไร เด๋วให้เจ้าตัวมามีส่วนร่วมดีกว่า
:)

ยังรอวิธีทำอยู่นะครับ:confused::confused:

[ลุงเค]

ยังรอวิธีทำอยู่นะครับ:confused::confused:

ครับผมเดี๋ยวพรุ่งนี้โทรแจ้งใบเฟิร์นอีกทีครับ
ขออภัยอย่างแรง

[เด็กน้อย]

ครับผมเดี๋ยวพรุ่งนี้โทรแจ้งใบเฟิร์นอีกทีครับ
ขออภัยอย่างแรง

ขอบคุณครับ :D:D:D

[เด็กน้อย]

:rolleyes::rolleyes::rolleyes::rolleyes:

[ลุงเค]

เนื่องจากรูปเก่าโหลดไม่ขึ้นขอแปะใหม่ในนี้ครับ:)
รูปการเหลาหวาย

[ลุงเค]

รูปประกอบการถักปลอกปลอกสาม

[ลุงเค]

การถักปลอกปลอกสาม ต่อ

[ลุงเค]

รูปประกอบการถักปลอกปลอกสาม

[ลุงเค]

รูปประกอบการถักปลอกห้า ต่อ

[anaconda]

Thank U.

:2TU::2TU::2TU: